Śledź nas na:



Kultura starożytna jako źródło kultury europejskiej - konspekt

Obszerny konspekt na temat wpłytu kultury starożytnej na kulturę europejską.

Źródła kultury europejskiej tkwią w odległych dla dzisiejszego człowieka czasach. Najstarszym źródłem owej kultury, na którą składa się szereg charakterystycznych czynników jest Biblia. „W sferze religijno - moralnej: przykazania dekalogu stanowią podstawę stosunków międzyludzkich niezależnie od wyznania i światopoglądu, natomiast w sferze kulturowej: Biblia jest natchnieniem myślicieli, artystów i pisarzy, inspiracją dla literatury, rzeźby, malarstwa oraz muzyki. Jest niewyczerpanym skarbcem wzorów osobowych i postaw, fabuł i anegdot, wątków i motywów, symboliki i metaforyki, frazeologii i stylistyki."i Nieco później niż Biblia, rozwijały się w Europie dwie kultury: „grecka i rzymska, szczególnie w zakresie filozofii, myśli politycznej, prawa, sztuki, literatury i kanonów piękna".ii „Zarówno Biblia, jak i kultura grecko - rzymska, inaczej antyczna, biły w różnych miejscach i czasie, potem płynęły odrębnymi nurtami obok siebie, by w końcu zgodnie zasilać późniejsze strumienie kultury europejskiej".iii

I. Biblia

a) czas powstania

  • Stary Testament - „najstarsze teksty powstały w XIII w. p.n.e., zaś proces narastania pism zakończył się w I w p.n.e.

  • Nowy Testament sytuuje się od 51 do 96 r po narodzeniu Chrystusa, kiedy zostały napisane najpóźniejsze księgi - Ewangelia i Apokalipsa św. Jana".iv

b) postacie biblijne

  • w Starym Testamencie

    1. Abel i Kain - synowie Adama i Ewy, z których Abel, umiłowany syn ojca, zostaje zabity przez Kaina - uosobienie zbrodni bratobójstwa.

    2. Abraham - jeden z pierwszych patriarchów narodu żydowskiego. Bóg chcąc wypróbować wiarę Abrahama zażyczył sobie ofiary z jego jedynego syna, Izaaka. Spełnia on rozkaz, mimo bólu ofiarowuje na całopalenie swego syna. Gdy podnosi miecz - Bóg powstrzymuje go, a w zamian podsuwa Baranka. Ofiara Izaaka, to jeden z najsłynniejszych motywów biblijnych.

    3. Mojżesz - prawodawca Izraela, który wyprowadził Żydów z niewoli egipskiej. To do niego przemówił Bóg ukryty w krzaku gorejącym i rozmawiał z nim jeszcze wielokrotnie. To on przeprowadził lud izraelski przez Morze Czerwone. To Mojżeszowi właśnie wręczył Bóg na górze Synaj Dziesięć Przykazań Bożych (Dekalog). I to on wreszcie doprowadził Żydów do Ziemi Obiecanej, lecz sam do niej nie wszedł. Jest to jedna z najważniejszych postaci biblijnych.

    4. Dawid - król Izraela zwany „idealnym władcą". To on pokonał olbrzyma Goliata przy użyciu procy. Wg podań biblijnych - Dawid jest autorem Psalmów.

    5. Salomon - syn Dawida, następny król Izraela, słynący z mądrości, opieki nad kulturą i sztuka kraju.

    6. Józef - syn Jakuba, wnuk Izaaka, którego sprzedali do niewoli zazdrośni bracia. Wsławił się on trafnym przepowiadaniem snów faraona (o siedmiu krowach tłustych i siedmiu krowach chudych). Braciom przebaczył i pomógł im przetrwać lata głodu.

    7. Hiob - sprawiedliwy i bogobojny wyznawca Boga, który został poddany próbie wiary. Bóg zesłał na niego wszelkie nieszczęścia: trąd, trzęsienie ziemi, śmierć rodziny - Hiob rozpaczał, lecz nie zaparł sie Boga, a ten później wynagrodził mu straty. Do losów Hioba nawiązuje w opowiadaniu pt. „Wieża" Gustaw Herling - Grudziński

    8. Noe - wybrany przez Boga, by przetrwać potop zesłany na grzeszną ludzkość. Noe wraz z synami i przedstawicielami różnych gatunków zwierząt przeczekał potop na arce. Tęcza jest znakiem przymierza Noego z Bogiem.

    9. Lot i żona Lota - gdy Bóg rozgniewany na ludzi skazał na zagładę Sodomę, pozwolił z niej wyjść Lotowi i jego rodzinie, ale zakazał oglądania się za siebie. Żona Lota - symbol kobiecej ciekawości po dziś dzień - nie wytrzymała i zmieniła się w słup soli."v

  • w Nowym Testamencie

    1. Jezus Chrystus - syn Boga i Matki Boskiej

    2. Matka Boska - Maryja, która była dziewicą, a jednak urodziła syna Bożego i wychowywała go przez kilka lat jego młodości

    3. Józef - opiekun Chrystusa

    4. Apostołowie - 12 uczniów Jezusa, wśród nich: Piotr - pierwszy papież, z symbolicznym pękiem kluczy; Jan Ewangelista, Niewierny Tomasz i Judasz Iskariota (ten, który zdradził Chrystusa). Szerzyli oni naukę Chrystusa po jego wniebowstąpieniu.

    5. Ewangeliści - św. Mateusz, św. Marek, św. Łukasz, św. Jan - autorzy czterech ewangelii, przedstawiających dzieje i naukę Chrystusa. Ewangelie są synoptyczne - tzn, że dotyczą tych samych zdarzeń, a opowiedziane przez różne osoby wersje uzupełniają się i naświetlają różne aspekty dziejów.

    6. Łazarz - patron trędowatych. Jest bohaterem jednego z cudów uczynionych przez Chrystusa, który wskrzesił go do życia w cztery dni po śmierci.

    7. Pilat Poncjusz - prokurator Judei, który zatwierdził wyrok ukrzyżowania Chrystusa - potem bardzo nieszczęśliwy popełnił samobójstwo w Rzymie. Przypisuje mu się „umywanie rąk", gdyż sam niezdecydowany w procesie Chrystusa uległ sanhedrynowi, lecz osobiście zdystansował się wobec odpowiedzialności - symbolicznie umył ręce. Postać często przywoływana w literaturze m.in. w „Mistrzu i Małgorzacie" M. Bułchakowa.

    8. Barabasz - przestępca, rozbójnik, buntownik sądzony wraz z Chrystusem, ale uwolniony przez Piłata na żądanie pospólstwa - zgodnie ze świętem Paschy".vi Do epizodycznej postaci Barabasza powraca Zbigniew Herbert w wierszu „Domysły na temat Barabasza".

c) gatunki biblijne

  • psalmy - błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie, patriotyczno - religijne i mądrościowe. Są to hebrajskie pieśni łączące cechy hymnu i modlitwy.

  • Przypowieści - to utwory, które na prostych fabułach pokazują głębsze treści dotyczące człowieka. Opowiadane zdarzenia są tylko pretekstem, ilustracją do prawd egzystencjalnych („o siewcy", „O synu marnotrawnym").

  • Apokalipsa - szczególne proroctwo - wizja losów i końca świata, sądu ostatecznego. Cechuje ją tajemnicza symbolika przekazu.

  • Pieśni, podania, legendy, dialogi, mity, kazania, modlitwy, listy (np. Listy Apostolskie), poematy, nowele.



Zobacz także